Bəyanatın imzalanması ilə əsası qoyulmuş siyasi, diplomatik və iqtisadi uğurlar.
10 Noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanat Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə son qoyan və bölgədə yeni reallıqlar yaradan tarixi sənəd oldu. Bu bəyanat münaqişənin gedişi, beynəlxalq hüququn prinsipləri və regionun gələcək inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır. Eyni zamanda, bu sənəd Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində qazandığı hərbi və diplomatik uğurların nəticəsi olaraq ortaya çıxdı.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi 1988-ci ildən başlayaraq Ermənistanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə qarşı irəli sürdüyü iddialardan qaynaqlanır. 1991-1994-cü illərdə müharibə zamanı Ermənistan silahlı qüvvələri Azərbaycan ərazilərinin 20%-ni işğal etdi və bir milyondan çox azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşdü .
Beynəlxalq hüquq çərçivəsində BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası münaqişə ilə bağlı 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələr qəbul edərək Ermənistan qoşunlarının işğal edilmiş ərazilərdən dərhal çıxarılmasını tələb etdi. Lakin bu qərarlar yerinə yetirilmədi.
1994-cü ildə atəşkəs razılaşması imzalanmasına baxmayaraq, münaqişənin həlli ilə bağlı ATƏT-in Minsk Qrupu çərçivəsində aparılan danışıqlar nəticəsiz qaldı. Ermənistan tərəfinin qeyri-konstruktiv mövqeyi münaqişənin sülh yolu ilə həllinə mane olurdu.
2020-ci ilin 27 sentyabrında Ermənistanın genişmiqyaslı hərbi təxribatlarına cavab olaraq Azərbaycan Silahlı Qüvvələri əks-hücum əməliyyatına başladı. Prezident İlham Əliyevin liderliyi ilə Azərbaycan ordusu beynəlxalq hüququn prinsiplərinə əsaslanaraq ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün uğurlu hərbi əməliyyatlar həyata keçirdi. Füzuli, Cəbrayıl, Zəngilan, Qubadlı rayonları və strateji əhəmiyyətli Şuşa şəhəri işğaldan azad edildi.
Azərbaycan ordusunun uğurları Ermənistanın hərbi və siyasi cəhətdən zəifləməsi ilə nəticələndi. Azərbaycan tərəfinin hərbi üstünlüyü Ermənistanı danışıqlar masasına oturmağa məcbur etdi.
Bəyanat Azərbaycanın beynəlxalq hüquq çərçivəsində ərazi bütövlüyünü bərpa etdiyini göstərdi. Ermənistanın işğalçı siyasətinin iflası beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən də qəbul edildi.
Üçtərəfli bəyanat Cənubi Qafqazda geosiyasi tarazlığı dəyişdi. Azərbaycan regionda siyasi və iqtisadi baxımdan lider mövqeyini daha da möhkəmləndirdi.
Bəyanat Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri çərçivəsində suveren hüquqlarını bərpa etməsinə dair mühüm hüquqi sənəd oldu.Bəyanat bölgədə iqtisadi və nəqliyyat əlaqələrinin inkişafı üçün yeni imkanlar yaratdı. Xüsusilə Zəngəzur dəhlizinin açılması regionun iqtisadi inteqrasiyasına töhfə verə bilər.Ermənistan tərəfinin bəyanatın bəzi maddələrini yerinə yetirməkdən yayınması gələcəkdə yeni gərginliklərə səbəb ola bilər. Xüsusilə Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı maneələr müzakirə mövzusudur.
Azərbaycan hökuməti azad edilmiş ərazilərin bərpası və məcburi köçkünlərin geri qaytarılması istiqamətində genişmiqyaslı proqramlar həyata keçirir. “Ağıllı kənd” və “ağıllı şəhər” layihələri bölgənin iqtisadi inkişafını sürətləndirəcəkdir.
10 Noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanat Azərbaycan tarixində dönüş nöqtəsi olmaqla yanaşı, regional təhlükəsizliyə və beynəlxalq hüququn təsdiqinə töhfə verdi. Bəyanat Azərbaycanın hərbi-siyasi uğurlarının məntiqi nəticəsi olaraq, Qarabağın işğaldan azad edilməsini və ərazi bütövlüyünün bərpasını təmin etdi. Gələcəkdə bu bəyanatın müddəalarının tam icrası bölgədə sabitlik və əməkdaşlığın təmin olunması baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Səbinə Yusifova , YAP Bərdə rayon təşkilatı fəalı ,Bərdə şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin direktoru
