Hansı ölkələr ən çox şəkər istehlak edir?..
Ölkəmizdə nə qədər şəkər istehlak edildiyini bilirsinizmi? Bəzi xalqlar üçün şirniyyat yemək hobbidir. Səhər ilk iş xəmir və qəhvə ilə başlayır. Bəziləri isə şəkərdən tamamilə uzaq durmağa çalışırlar. İstənilən halda, bütün dünyada şəkər istehlakı artır.
Təkcə 2025-ci ildə insanlar tərəfindən təxminən 177,33 milyon ton şəkər istehlak ediləcəyi proqnozlaşdırılır. Bu, 2011-ci ildən bəri təxminən 15% artım deməkdir. Rəqəmlər getdikcə artır.
Ölkəmiz ən böyük istehlakçılar siyahısına daxildirmi? Bunu öyrənmək üçün aşağıdakı siyahıya nəzər sala bilərsiniz:
Artan şəkər istehlakı
Şəkər istehlakının artan nisbətləri ilə bağlı araşdırmalarda heç bir qarışıqlıq yoxdur. Sadəcə insanlar bundan əvvəl heç vaxt bu qədər çox şəkər istehlak etməmişdilər.
Şəkər qamışı istehsalında artım
Bunun bir səbəbi var. İstehsal həmişəkindən daha ucuzdur. Kənd təsərrüfatında irəliləyişlər şəkəri əlçatan bir qida ehtiyatına çevirib.
Qlobal istehlak
Qlobal ticarət mexanizmləri də onun geniş istifadəsini asanlaşdırıb. Amma qlobal istehlak baxımından seçilən 10 ölkə var. Bunlardan bəziləri sizi həqiqətən təəccübləndirə bilər.
10. Kanada
Kanadalılar dünyada ən çox şəkər istehlakına görə 10-cu yerdədir. Statistikalar göstərir ki, kanadalıların təxminən üçdə ikisi gündəlik tövsiyə olunan miqdardan daha çox şəkər istehlak edir.
Xroniki sağlamlıq problemlərinin artması
İctimai səhiyyə mütəxəssisləri şəkərli diabet və ürək-damar xəstəlikləri kimi 16 xroniki sağlamlıq vəziyyətinin yüksəlməsini şəkərin kütləvi şəkildə həddindən artıq istehlakı ilə əlaqələndirirlər.
9. Finlandiya
Finlandiyada bütün şəkər istehlakının təxminən beşdə biri şəkərli içkilərdən gəlir. Orta hesabla hər bir fin gündə təxminən 91,5 qram (3,2 unsiya) şəkər istehlak edir. Yüksək istehlakına baxmayaraq, əhalinin təxminən 60%-i şəkərli məhsulların əlavə vergiyə cəlb edilməsi tədbirlərini dəstəkləyir.
8. Meksika
“Coca-Cola Nation” ləqəbini qazanan Meksika, əsasən şəkərli içkilər hesabına dünyanın səkkizinci ən böyük şəkər istehlakçısıdır. Əslində, bu xalq dünyada adambaşına ən yüksək qazlı içki istehlak nisbətinə malikdir. Orta hesabla bir meksikalı gündə 92,5 qram (3,3 unsiya) şəkər istehlak edir.
7. Böyük Britaniya
Birləşmiş Krallıq dünyada şəkərin yeddinci ən böyük istehlakçısı sayılır. Böyük Britaniyada hər bir insan gündə təxminən 93,2 qram (3,3 unsiya) şəkər istehlak edir.
Maksimum istehlak üçün tövsiyələr
Hökumət gündəlik şəkərin məhdudlaşdırılması üçün bir sıra tövsiyələr versə də, istehlak nisbətləri hələ də yüksəkdir. Xüsusilə gənclər gündəlik qida rasionunda şəkərdən çox istifadə etməkdə “günahlandırılırlar”.
6. Belçika
Heç kimə sirr deyil ki, Belçika şokoladı ikonikdir. Buna görə də millətin qənnadı məmulatları istehlakının yüksək olduğu məntiqlidir.
Şəkərli içkilər
Ancaq orta belçikalıları gündə 95 qram (3,4 unsiya) şəkər istehlakçısına çevirən təkcə şokolad deyil. Araşdırmalar göstərir ki, bütün belçikalıların beşdə biri gündə ən azı bir şəkərli içki qəbul edir.
5. Avstraliya
Avstraliyalılar ən çox şəkər istehlak edən ölkələr siyahısında beşinci yeri tuturlar. Orta avstraliyalı gündə 95,6 qram (3,4 unsiya) şəkər qəbul edir.
İşlənmiş qidalar
Şəkər bir sıra işlənmiş qidaların gizli tərkib hissəsidir. Tədqiqatlar göstərir ki, istehlak edilən əlavə şəkərin 81%-i şəkərli içkilərin və işlənmiş qidaların qəbulundan qaynaqlanır.
4. İrlandiya
İrlandlar xüsusilə şəkərli içkiləri sevirlər. Ölkənin sakinləri hər il 411 milyon litrdən çox şəkərli içkilər alırlar.
Sosial-iqtisadi bölgü
Orada orta hesabla bir insan gündə 96,7 qram (3,4 unsiya) şəkər istehlak edir. Şəkər istehlakının sosial-iqtisadi bölgüsü kəskindir. Aşağı gəlirli insanlar yüksək gəlirli olanlara nisbətən təxminən üç dəfə çox şəkər istehlak edirlər.
3. Hollandiya
Hollandiyalılar dünyada şəkərin üçüncü ən böyük istehlakçısıdır. Orta gündəlik istehlak adambaşına təxminən 102,5 qram (3,5 unsiya) təşkil edir.
Dad artırıcılar
Əhalinin təxminən dörddə üçü yemək hazırlayarkən “dad artırıcılardan” istifadə edir ki, bu da insanların çoxunun tamamilə xəbərsiz olduğu əlavə şəkərlərin daha çox istehlakına səbəb olur.
Maarifsizlik
Tədqiqatlar göstərir ki, hollandlar gündəlik olaraq şəkərin təxminən yarısını istehlak etdiklərinə inanırlar. Təəccüblü deyil ki, tip 2 diabet diaqnozu artmağa davam edir.
2. Almaniya
Əgər Almaniyada olmusunuzsa, şübhəsiz ki, təzə bişmiş məhsulların qoxusu sizə tanışdır. Əhalinin təxminən yarısı gündəlik olaraq desert yeyir və orta hesabla 102,9 qram (3,6 unsiya) şəkər qəbul edir.
İstehlaka nəzarət tədbirləri
Almaniya hökuməti əhalinin həddən artıq istehlakını nəzərə alaraq, ölkədə şəkərin yüksək istehlakına nəzarət etmək üçün bir sıra tədbirlər görməyə cəhd edir.
Tədqiqatlar göstərir ki, bu ölkədə şəkər qəbulunun 36%-i qənnadı məmulatlarından, təxminən 38%-i isə şirələr, nektarlar və qazlı içkilərdən gəlir.
1. Amerika Birləşmiş Ştatları
Dünyada şəkərin ən böyük istehlakçısı ABŞ-dır. Amerikanlar almanlara nisbətən gündə 24 qram (0,85 unsiya) daha çox şəkər istehlak edərək birinci yeri tutur.
İşlənmiş qidalarla zəngin bir pəhriz
Amerikalıların pəhrizlərinin böyük əksəriyyəti işlənmiş qidaların istehlakından ibarətdir. Bu qidalar təkcə yüksək kalorili deyil, həm də çoxlu şəkər əlavə edir.
Qəlyanaltı milləti
Amerikalılar çoxlu qəlyanaltı yeyirlər. Təkcə qəlyanaltı şəkər qəbulunun üçdə birini təşkil edir. Orta Amerikalı gündə 126,4 qram (4,5 unsiya) şəkər istehlak edir.
Tariflər yüksəldilib
Son bir neçə onillikdə şəkər istehlakı nisbətləri kəskin şəkildə artmışdır. Həyat tərzi seçimləri ilə əlaqəli xroniki xəstəliklərin yüksək nisbətləri də istehlakın artması ilə müşayiət olunur.
Şəkər asılılıq yaradır
Şəkərin əlçatanlığı bir tərəfə, görəsən niyə bu qədər çox insan bu qədər yüksək dozada ondan istifadə edir? Tədqiqatlar şəkərin asılılıq xüsusiyyətinə malik olduğunu göstərib. Onu istehlak etmək bəzi asılılıq yaradan dərmanların təsirinə bənzəyir.
Tələsik dopamin
Şəkər istehlakı beynin həzz duyğuları ilə əlaqələndirdiyi dopamin ifrazını tətikləyir. Beləliklə, nə qədər çox şəkər istehlak etsək, beyinə bir o qədər çox dopamine göndəririk və buna görə də daim axtarırıq.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
