Azərbaycanın baş seysmoloqundan SON DƏQİQƏ zəlzələ açıqlaması
İstanbuldakı zəlzələ Bakıya da təsir edə bilərmi?
Xəbər verdiyimiz kimi, Türkiyənin İstanbul şəhərində ard-arda 8 dəfə zəlzələ baş verib. Türkiyə Fövqəladə Halların İdarə Olunması Agentliyinin (AFAD) verdiyi məlumata görə, ilk zəlzələ 3,9 bal gücündə olub və yerin 6,99 km dərinliyində qeydə alınıb. Daha sonra qeydə alınan ən güclü təkan Silivri sahillərində baş verib və 6,2 maqnitudalı olub. Bu zəlzələ təxminən 10 saniyə davam edib. Növbəti təkanların bir neçəsi 4,4 və 4,9 bal gücündə olub və təxminən 7 km dərinlikdə baş verib. Hadisələr bir daha sübut edir ki, İstanbul və ətrafı seysmik cəhətdən aktiv zonada yerləşir və gələcəkdə daha güclü zəlzələlərin olması ehtimalı ciddi şəkildə mövcuddur.
Türkiyəli və beynəlxalq seysmoloqlar uzun illərdir İstanbulda dağıdıcı zəlzələlərin baş verə biləcəyini vurğulayırlar. Xüsusilə, Mərmərə dənizinin altından keçən Şimal Anadolu fay xətti bu baxımdan əsas təhlükə mənbəyidir. Alimlərin fikrincə, bu fay xətti boyunca toplanan yeraltı enerji növbəti illərdə 7 və ya daha yüksək maqnitudalı zəlzələyə səbəb ola bilər.
Qeyd edək ki, həm Türkiyə, həm də Azərbaycan Alp-Himalay seysmik kəməri üzərində yerləşir. Bu kəmər Avropa və Asiya arasında uzanan, dünyanın ən aktiv tektonik zolaqlarından biridir. 2023-cü ildə Türkiyənin Kahramanmaraş bölgəsində baş verən dağıdıcı zəlzələlərdən sonra Azərbaycanda da bəzi seysmik aktivlik müşahidə edilmişdi. Bu, iki ölkənin tektonik olaraq bir-birinə bağlı zonalarda yerləşdiyini göstərir. Bu həm də eyni fay nöqtəsində yerləşmək sayılırmı? Azərbaycanda da güclü ola bilərmi?
İstanbulda baş verən son zəlzələlərlə bağlı AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin baş direktoru Qurban Yetirmişli Musavat.com-a açıqlamasında bildirib ki, bu təkanlar, əslində, Mərmərə dənizində baş verib və İstanbulda hiss olunub. Onun sözlərinə görə, zəlzələ ocağı ilə İstanbul arasında 1881 mil, yəni təxminən 3006 kilometr məsafə var.
Yetirmişli qeyd edib ki, 6,2 maqnitudalı zəlzələ güclü hesab olunsa da, Azərbaycanın seysmotektonik quruluşu tam fərqlidir və bu təkanların ölkəmizə birbaşa təsiri yoxdur:
“Azərbaycanla Türkiyə eyni fay xəttində yerləşmir. Yol tamam başqadır, seysmotektonik struktur fərqlidir. Hazırda Azərbaycanda yaxın günlərdə güclü, fəlakətli zəlzələlərin olacağına dair heç bir təhlükə yoxdur”.
Seysmoloqun sözlərinə görə, İstanbul və ətrafı üç böyük tektonik plitənin – Ərəbistan, Afrika və Avrasiya plitələrinin – təzyiqi altında olan ən aktiv seysmogen bölgələrdən biridir. “Burada sıxılmalar gedir, Azərbaycan kimi deyil. Güclü yeraltı təkanlar baş verir,” – deyə o bildirib.
Qurban Yetirmişli həmçinin qeyd edib ki, Egey dənizinin həm Yunanıstan, həm də Türkiyə tərəfində baş verən zəlzələlər bir-biri ilə əlaqəlidir və bu bölgələr seysmoaktiv zonalardır. Son zəlzələdən sonra 4,5–5,1 bal gücündə beş təkan qeydə alınıb və ondan sonra da saysız-hesabsız təkanlar davam edib. Bu prosesin bir neçə ay ərzində – bir, iki, üç ay ərzində – xırda təkanlar hesabına gərginliyin boşalması ilə davam edə biləcəyini vurğulayıb.
O ki qaldı Türkiyədəki zəlzələlərdən sonra Azərbaycanda da zəlzələlərin baş verməsinə, seysmoloq bildirib ki, 37 təkan olub, ola bilər onların içində 1-2-si hiss olunan (4–5 bal gücündə) təkanlar olsun:
“Elə vaxt olur ki, bir gündə 80 təkan olur, bunlar da qorxulu deyil,” – deyə o qeyd edib.
