Paytaxtda binalar neçə bal zəlzələyə davamlıdır?
Seysmoloq: “Sovet dövründən qalan həmin binalar 9 bala qədər hesablanaraq tikildiyi üçün davamlıdır”
Dağıstanda 5,3 maqnitudada zəlzələ olub, yeraltı təkanın ocağı 66 kilometr dərinlikdə yerləşib. Dağıstanda baş verən zəlzələ Azərbaycanın bir sıra şəhər və rayonlarında o cümlədən Quba, Qusar, Bakı və Sumqayıt şəhərlərində hiss olunub. Hər dəfə zəlzələ baş verən zaman ölkəmizdə olan binaların zəlzələyə davamlılığı aktuallaşır.
Məsələ ilə bağlı İqtisadiyyat.az-a açıqlama verən daşınmaz əmlak məsələləri üzrə ekspert Ramil Qasımzadə bildirib ki, Azərbaycanda tikilən binalar zəlzələyə davamlıdır.
Onun sözlərinə görə, çünki binaların tikintisi prosesinə Fövqəladə Hallar Nazirliyi nəzarət edir: “Bu məsələ nəzarətdə saxlanılır. Fövqəladə Hallar Nazirliyinin müvafiq qurumları tərəfindən həm tikinti aparılarkən, həm istismara verilərkən qaydalara riayət edilməsi, betonun tərkibi xüsusi qaydada yoxlanılır və proses nəzarətdə saxlanılır”.
Ekspert deyib ki, bu baxımdan binaların zəlzələyə dözümlülüyü ilə bağlı narahat olmağa dəyməz: “Binalar zəlzələyə tam davamlıdır. İndiyə qədər baş verən zəlzələlər də binaların dözümlülüyünü sübut edib. Binalar 8 bal gücündə zəlzələyə davam gətirə biləcək gücdədir. Tikinti prosesi zamanı bütün bunlar nəzərə alınır”.
Qeyd edək ki, Azərbaycan yerləşdiyi coğrafi mövqeyə və geoloji quruluşuna görə seysmik cəhətdən aktiv ölkələrdən biri hesab olunur. Qafqaz dağ silsiləsinin davamı olan ərazilər, tektonik qırılma xətləri və geodinamik proseslər burada zəlzələlərin baş verməsinə şərait yaradır. Bu səbəbdən ölkənin müxtəlif hissələri fərqli səviyyədə seysmik risk daşıyır.
Azərbaycanın Aran düzənliyi və mərkəzi hissələri seysmik baxımdan ən sakit və təhlükəsiz zonalar sayılır. Bu bölgələrin geoloji strukturu və torpaq qatlarının möhkəmliyi burada dağıdıcı zəlzələlərin ehtimalını minimuma endirir.
Mütəxəssislər bildirir ki, təhlükəsiz hesab edilən zonalarda belə zəif təkanların baş verməsi mümkündür. Buna görə də tikinti normaları, şəhərsalma layihələri və mühəndis konstruksiyaları seysmik risklər nəzərə alınaraq planlaşdırılmalıdır.
Bəs həqiqətən ölkədə, xüsusən də paytaxtda binalar neçə bal zəlzələyə davamlıdır?
Ənvər Əliyev
Mövzu ilə bağlı seysmoloq Ənvər Əliyev “Yeni Müsavat”a danışıb. Seysmoloq qeyd edib ki, binaların zəlzələyə davamlılığı birbaşa həmin ərazinin seysmik risk zonasına bağlıdır: “Azərbaycan ərazisi müxtəlif regionlara bölünüb və hər bölgənin seysmik göstəricisinə uyğun şəkildə tikinti aparılmalıdır.
Məsələn, Bakıda zəlzələ ehtimalı 6-7 ballıq hesab olunursa, burada binalar 8, hətta bəzi hallarda 9 ballıq seysmik davamlılıq əsasında tikilməlidir. Əslində paytaxtda güclü zəlzələ ehtimalı nisbətən azdır, bunu da şəhərdə yüz illərdir qalmaqda olan qədim abidələr təsdiqləyir. Azərbaycanın düzən sahələrində bu göstərici 4-5 bal arasında dəyişir. Orta zəlzələ ehtimalı daha çox Şamaxıdan Şəkiyə qədər olan ərazidədir. Burada ən güclü zəlzələ ehtimalı 9 baldır. Digər bölgələrdə, məsələn, Naxçıvanda da seysmik risk yüksəkdir – 7-8 bal arası hesablanır və bu da mütləq nəzərə alınmalıdır.
Qalır tikililərin necə yoxlanılması məsələsi, məlum olduğu kimi, buna nəzarəti Fövqəladə Hallar Nazirliyi həyata keçirir. Onlar tikintidə istifadə olunan betonun tərkibini, armaturun qalınlığını, diametrini, daşıyıcı tirlərin ölçüsünü və digər mühüm texniki parametrləri yoxlayırlar. Bu göstəricilər normalara uyğundursa, bina həmin bölgənin seysmik riskinə cavab verir. Əgər hər şey qaydasındadırsa və FHN diqqətlə nəzarət edirsə, böyük təhlükəli uçurumların yaranması ehtimalı az olur. Bakı kimi böyük şəhərdə əhalinin və tikililərin çoxluğu əlavə risk yaratsa da, hələ sovet dövründən qalan “Leninqrad tipli binalar” 7-8 bala, bəzən də 9 bala qədər hesablanaraq tikildiyi üçün müəyyən davamlılıq göstərir.
Hazırda ölkədə FHN-dən başqa bu binaları yoxlamaq və alternativ ekspertiza vermək səlahiyyətinə malik ayrıca bir qurum yoxdur. Bu səbəbdən də ümid yalnız FHN-in apardığı yoxlamalara qalır. Nazirlik isə bildirir ki, mövcud normalara əməl olunduğu halda vəziyyət qənaətbəxşdir”.
Xalidə GƏRAY,
“Yeni Müsavat”
