Rusiya-Azərbaycan münasibətləri üçün kritik bir sınaq: Hər şey Moskvanın etirafından asılıdır – TƏHLİL
Musavat.com-un analitik qrupunun fikrincə, Bakı-Qroznı marşrutu üzrə hərəkət edən AZAL təyyarəsinin vurulması ilə bağlı ortaya qoyulan faktlar Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində xüsusi əhəmiyyət daşıyan şəffaflıq və qarşılıqlı məsuliyyət prinsipini bir daha gündəmə gətirir. İki ölkə arasında strateji tərəfdaşlıq münasibətləri mövcuddur və bu, hər cür anlaşılmazlıq və ya faciənin açıq və səmimi şəkildə müzakirəsini tələb edir.
Rusiya etiraf etməlidir: tarixi nümunələr göstərir ki, bu mümkündür
Tarix göstərir ki, ciddi hadisələr zamanı düzgün davranış açıq etiraf və üzrxahlıqdır. Bununla bağlı beynəlxalq təcrübədən bir neçə misal var:
• Suriyada Rusiyanın hərbi təyyarəsinin vurulması: Türkiyə hərbi qüvvələri 2015-ci ildə səhvən Rusiyaya məxsus hərbi təyyarəni vurmuşdu. Təyyarənin hərbi olması və döyüş şəraitində vurulmasına baxmayaraq, Türkiyə rəsmi şəkildə üzr istədi və bu məsələ diplomatik kanallar vasitəsilə həll edildi. Bu nümunə göstərir ki, səmimi etiraf tərəflər arasında gərginliyi azaltmaq və münasibətləri normallaşdırmaq üçün mühüm rol oynayır.
• 44 günlük müharibə zamanı Azərbaycanın üzrxahlığı: İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Rusiyaya məxsus hərbi helikopter Ermənistan-Azərbaycan sərhədində uçuş edərkən Azərbaycanın hava hücumundan müdafiə qüvvələri tərəfindən vurulmuşdu. Bu, təxribatçı və xəbərdarlıqsız uçuş kimi qiymətləndirilsə də, Azərbaycan tərəfi dərhal üzrxahlıq etdi, cinayət işi açıldı və Rusiyaya kompensasiya ödədi. Bu, Azərbaycanın beynəlxalq hüquq və qarşılıqlı etimad prinsiplərinə nə qədər ciddi yanaşdığını göstərir.
AZAL təyyarəsi: fərqli və daha ciddi məsələ
AZAL təyyarəsinin vurulması məsələsində isə söhbət mülki aviasiyadan və onlarla insanın həyatını itirməsindən gedir. Təyyarə heç bir hərbi fəaliyyətə cəlb olunmadan, adi kommersiya uçuşu həyata keçirirdi. Belə bir faciə qarşısında Rusiyanın bu hadisəni görməzdən gəlməsi və ya fakta məhəl qoymaması qeyri-məqbul olardı. Beynəlxalq aviasiya qaydalarına əsasən, mülki təyyarələrin təhlükəsizliyini təmin etmək uçuşun reallaşdığı hava məkanının məsuliyyət daşıyan ölkəsinə aiddir.
Nə etməli? Rusiya üçün doğru seçim nədir?
Bu məsələnin həlli üçün ən düzgün seçim Rusiyanın səmimi şəkildə bu faktları qəbul etməsi və aşağıdakı addımları atmasıdır:
1. Etiraf və üzrxahlıq: Rusiya tərəfi bu hadisəni təsdiqləyərək, Azərbaycanın dövlətinə və xalqına rəsmi üzrxahlıq etməlidir.
2. Araşdırmanın dəstəklənməsi: Hadisənin bütün detallarını araşdırmaq üçün Rusiya beynəlxalq komissiya ilə əməkdaşlıq etməli və şəffaflıq təmin etməlidir.
3. Təminat və kompensasiya: Həlak olanların ailələrinə və Azərbaycan tərəfinə lazımi maddi və mənəvi kompensasiyalar ödənilməlidir.
Rusiya-Azərbaycan münasibətləri üçün kritik bir sınaq
AZAL təyyarəsinin vurulması məsələsi təkcə bir aviasiya qəzası deyil, həm də Azərbaycan-Rusiya münasibətləri üçün ciddi sınaqdır. Azərbaycan hər zaman beynəlxalq hüquq və qarşılıqlı hörmət prinsiplərinə sadiqliyini nümayiş etdirib. İndi isə Rusiyadan eyni yanaşma gözlənilir. Bu faciəni görməzdən gəlmək və ya məsuliyyəti gizlətməyə çalışmaq tərəflər arasında etimadı zəiflədə bilər. Əksinə, səmimi etiraf və məsuliyyətin qəbul edilməsi, iki ölkə arasındakı strateji əlaqələri gücləndirən addım olar.
Azərbaycan xalqı və beynəlxalq ictimaiyyət bu məsələnin şəffaf şəkildə həll olunmasını gözləyir. Rusiya üçün bu, beynəlxalq hüquqa və müttəfiqlik münasibətlərinə sadiqlik nümayiş etdirmək üçün vacib bir fürsətdir.
