Dost ölkələr, strateji tərəfdaşlar.
Azərbaycanın xarici siyasətində Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələri ilə əməkdaşlıq mühüm yer tutur. Bu baxımdan, Prezident cənab İlham Əliyevin mayın 20-də Macarıstanın Baş naziri cənab Viktor Orbanın dəvəti ilə bu dost ölkəyə etdiyi işgüzar səfəri xüsusi əhəmiyyət daşıyır və iki ölkə arasında strateji tərəfdaşlığın nümunəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Azərbaycan ilə Macarıstan arasında diplomatik münasibətlər 1992-ci ildə qurulub. 2004-cü ildə Azərbaycanın Budapeştdə, 2009-cu ildə isə Macarıstanın Bakıda səfirlikləri fəaliyyətə başlayıb. Ölkələrimiz arasında siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə əlaqələr davamlı şəkildə inkişaf edir.
Bundan əlavə, parlamentlərarası əməkdaşlıq da yüksək səviyyədədir. Milli Məclisdə Azərbaycan-Macarıstan parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir ki, bu da qanunverici orqanlar arasında münasibətlərin dərinləşməsinə töhfə verir.
Azərbaycan-Macarıstan əməkdaşlığı 2023-cü ildə imzalanan Genişləndirilmiş Strateji Tərəfdaşlığa dair Birgə Bəyannamə ilə daha da möhkəmlənib və hazırda münasibətlərin yeni mərhələyə qədəm qoymasını təmin edir. Sənəd ölkələrimiz arasında təkcə ikitərəfli münasibətlərin deyil, həm də regional və beynəlxalq əməkdaşlıq imkanlarının genişləndirilməsini hədəfləyən kompleks çərçivə təqdim edir. Tərəflər bu sənəd ilə qarşılıqlı hörmət, suverenlik və bərabərlik prinsiplərinə əsaslanan uzunmüddətli əməkdaşlığa sadiq olduqlarını bəyan ediblər.
Azərbaycan-Macarıstan əlaqələri çoxtərəfli platformada, xüsusilə BMT, ATƏT, NATO, Avropa İttifaqı, “Şərq Tərəfdaşlığı” Proqramı, Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) çərçivəsində uğurla inkişaf etdirilir. Azərbaycan və Macarıstan geniş iqtisadi potensiala malik ölkələrdir. İki ölkə arasında imzalanmış strateji tərəfdaşlıq haqqında Birgə Bəyannamə, habelə iqtisadi sahəni əhatə edən bir sıra digər sənədlər iqtisadi əməkdaşlığın daha da genişlənməsində əhəmiyyətli rol oynayır.
Macarıstanda işgüzar səfərdə olan Prezident cənab İlham Əliyevin bu ölkənin Baş naziri cənab Viktor Orbanla keçirdiyi məhdud və geniş tərkibdə görüşlər, həmçinin liderlərin mətbuata bəyanatları iki ölkənin münasibətlərinin dünəninə, bugününə baxış olmaqla yanaşı, perspektivlərə işıq salır: “Biz dost ölkələrik, strateji tərəfdaşıq” söyləyən Prezident cənab İlham Əliyev onu da xüsusi vurğuladı ki, Azərbaycanla Macarıstan arasında bir çox oxşarlıqlar var. Bunlardan biri tarixi köklərimizə bağlılıqdır. Ölkələrimizin əhalisinin sayının təxminən eyni olması, ölkə ərazisinin sahəsi də demək olar bir-birinə çox yaxındır. Oxşarlıqlardan biri də Macarıstan açıq dənizlərə çıxışı olmayan ölkədir. Macarıstan müharibə aparan ölkə ilə həmsərhəddir. Azərbaycan da eyni vəziyyətdədir. Bu oxşarlıqlar təbii olaraq qarşılıqlı anlaşma üçün də gözəl zəmin yaradır. Çünki biz demək olar ki, eyni çağırışlarla üz-üzəyik”.
Macarıstan Azərbaycan ilə enerji sahəsində əməkdaşlığa böyük əhəmiyyət verir və Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında ölkəmizin oynadığı mühüm rolu daim təqdir edir. Dövlət başçısı İlham Əliyev mətbuata bəyanatında diqqəti bir daha enerji sektorunda əməkdaşlığın hazırkı durumuna yönəldərək bildirdi ki, Macarıstan şirkətləri Azərbaycanın əsas iki neft və qaz layihəsində pay sahibidir – “Azəri-Çıraq-Günəşli” və “Şahdəniz” yataqlarında. Gələn ilin əvvəlində növbəti kontrakt imzalanacaq. Azərbaycanın qurudakı neft yataqlarında Macarıstan şirkəti fəaliyyətə başlayacaq. Keçən ildən etibarən Macarıstana təbii qazın ixracına başlamışıq. Macarıstanın tələbatı səviyyəsində qaz təminatı təşkil edə bilərik. Azərbaycanın qaz resurs bazası kifayət qədər genişdir və genişlənir. Yeni qaz yataqları istismara veriləcək. Azərbaycan bu gün 12 ölkəyə təbii qaz ixrac edir. Onlardan 10-u Avropa ölkəsidir, 8-i isə Avropa İttifaqı üzvüdür. Avropa Komissiyası Azərbaycanı Pan-Avropa qaz təchizatçısı ölkə və etibarlı tərəfdaş kimi tanıyır. Əgər qaz ixracının coğrafiyasına baxsaq, görərik ki, burada nəinki Avropa məkanında, dünya miqyasında boru xətti ilə nəql edilən qazın coğrafi əhatəsinə görə Azərbaycan dünyada qabaqcıl yerlərdədir. Azərbaycanın çox böyükmiqyaslı yaşıl enerji gündəliyi vardır”.
Prezident cənab İlham Əliyevin xarici ölkələrə hər bir səfəri, mötəbər beynəlxalq tədbirlərdə çıxışı Azərbaycanın bu və ya digər sahələrdə mövcud imkanlarının, eyni zamanda, 30 illik işğal və tarixi Zəfərimizdən ötən dövrün reallıqlarının təqdimatı olur: “Mətbuata bəyanatında İkinci Qarabağ müharibəsinin beynəlxalq hüquq çərçivəsində – BMT-nin Nizamnaməsi əsasında aparıldığını önə çəkən dövlət başçısı İlham Əliyev onu da qeyd etdi ki, BMT-nin Nizamnaməsinin 51-ci maddəsində hər bir ölkənin özünümüdafiə hüququ var. Biz də bu hüquqdan istifadə edərək, uzun illər işğal altında olan torpaqları düşmən qüvvələrindən azad etdik və 2023-cü ildə öz suverenliyimizi tam bərpa etdik. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra sülh danışıqlarının təşəbbüskarı, sülh müqaviləsinin mətninin müəllifi də Azərbaycan oldu. Məhz bu mətn bu gün Ermənistan tərəfindən müəyyən düzəlişlərlə qəbul edilib”.
Azərbaycan və Macarıstanın digər beynəlxalq təşkilatlarla yanaşı, Türk Dövlətləri Təşkilatı çərçivəsində də uğurla əməkdaşlıq edir. İki ölkənin liderlərinin dostluq münasibətləri də əlaqələrimizin yüksələn xətlə inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır. Ümumilikdə Azərbaycan-Macarıstan əlaqələri hər iki ölkənin strateji məqsədlərinə xidmət edəcək şəkildə uğurla inkişaf edir.
