Ölkəyə ayaq açan bu oyuncaqlar ölüm saçır – XƏBƏRDARLIQ

ABŞ İstehlakçı Məhsullarının Təhlükəsizliyi Komissiyası saxta “Labubu” oyuncaqlarının ciddi təhlükəsi barədə xəbərdarlıq edib və bunun kiçik uşaqların ölümünə səbəb ola biləcəyini bildirərək, insanları saxta oyuncaqlardan çəkinməyə çağırıb.

Bu barədə qurumun saytında dərc olunan bəyanatda məlumat verilib. “ABŞ İstehlakçı Məhsullarının Təhlükəsizliyi Komissiyası (CPSC) kiçik uşaqlar üçün ciddi boğulma təhlükəsi və ölüm riski yaradan saxta “Labubu” yumşaq oyuncaqları ilə bağlı istehlakçıya təcili xəbərdarlıq edir”, – deyə məlumatda bildirilib.

Komissiya saxtakarlığın qarşısını almaq üçün təlimat təqdim edib. ABŞ-lilərə, həmçinin alqı-satqıdan yayınmaq və oyuncaqdakı dişlərin sayını yoxlamaq tövsiyə olunub ki, onlar orijinalla uyğunluq təşkil etsin.

Kolleksiya fiqurları, tüklü breloklar və böyük “Labubu” kuklaları Çinin “Pop Mart” mağazalar şəbəkəsində satılır. “Labubu” dişli təbəssümü olan bir elf canavarıdır. Personaj Honkonqdan olan dizayner Kasinq Lunq tərəfindən yaradılıb. Daha əvvəl “Labubu” kiçik tüklü oyuncaqlar şəklində böyük populyarlıq qazanmışdı ki, onlar qapalı və yalnız aldıqdan sonra açılması mümkün olan qutularda satılırdı.

Son dövrlər bu oyuncaqlar Azərbaycanda da çox satılır. Uşaqların marağını cəlb etdiyi üçün əksər mağazalarda rast gəlmək mümkündür. Bəzi “Labubu” dizaynlarında isə gözlər çox iri, ağız kəskin və qeyri-real ifadəli olur. Bu da xüsusilə 3-6 yaş arası uşaqlarda çaşqınlıq, narahatlıq və hətta gecə yuxularında qorxu hallarına səbəb ola bilər.

Maraqlıdır, görəsən, qəribə görüntüsü ilə qısa müddətdə fenomen olan “Labubu” oyuncaqları insanların psixologiyasına necə təsir edir? Onların ölkə ərazisində satışına nəzarət edilirmi? Bu oyuncaqlar uşaqların psixologiyası üçün nə qədər risklidir?

Uşaq psixoloqları bildirirlər ki, körpələrin beyni vizual təsvirləri daha həssas qəbul edir. Gözlərin normadan böyük, sifətin isə qeyri-real və aqressiv dizayn edilməsi uşaq psixikasında çaşqınlıq yaradır. Normalda oyuncaq uşağa sevinc, təhlükəsizlik və pozitiv emosiyalar bəxş etməlidir. Əks halda, o, uşaq üçün qorxu mənbəyinə çevrilir.

Bundan başqa, təhlükəli materiallardan hazırlanmış saxta oyuncaqların uşaqlarda allergiya, dəri problemləri və hətta daxili orqanlarda zədələnmələrə səbəb ola biləcəyi də istisna olunmur.

 Eyyub Hüseynov

Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov “Yeni Müsavat”a bildirib ki, uzun müddət Azərbaycanda Nazirlər Kabinetinin 343 saylı qərarı qüvvədə idi: “Bu qərar təhlükəsizliyi təmin olunmalı məhsullar siyahısını əhatə edirdi. Siyahıda yüzdən çox məhsul var idi, o cümlədən oyuncaqlar da həmin kateqoriyaya daxil idi. Yəni bu məhsullar Azərbaycan bazarına daxil olmazdan əvvəl mütləq ekspertizadan keçirilməli, yoxlanılmalı və yalnız bundan sonra satışa çıxarılmalı idi.

Lakin artıq 15 ildən çoxdur ki, həmin qərar ləğv edilib və nəticədə oyuncaqlara demək olar ki, heç bir nəzarət yoxdur. Hazırda dünyanın ən müxtəlif yerlərindən hər cür oyuncaq ölkəyə gətirilir. Halbuki oyuncaqlar təkcə fiziki təhlükəsizliyi ilə deyil, eyni zamanda uşaqların psixoloji durumuna təsiri ilə də ciddi əhəmiyyət daşıyır”.

Ekspert əlavə edib ki, dünyada oyuncaq sənayesinin və cizgi filmlərinin əsas məqsədi təkcə uşaqları əyləndirmək deyil, həm də onları gələcəkdə gözü doymayan, israfçı istehlakçılara çevirməkdir: “Bütün dünyada oyuncaq sənayesinin və cizgi filmlərinin əsas məqsədi gələcəkdə kiçik yaşlı uşaqları gözü doymayan, israf edən istehlakçılara çevirməkdir. Biz müşahidə edirik ki, bir çox oyuncaqlar və cizgi film personajları sonradan paltar, gündəlik əşyalar və sənaye məhsullarına çevrilir. Görün, azyaşlı uşaqların neçə-neçə oyuncaq avtomobili var. Bu isə onların hələ uşaq yaşlarından gözü doymayan, davamlı olaraq yeni məhsul almaq istəyən “istehlakçı”ya çevrilməsi deməkdir.

İstehlakçıların hüquqlarını qoruyan təşkilat rəhbəri kimi demək istəyirəm ki, bütün oyuncaqların və ümumiyyətlə, uşaqlarla bağlı məhsulların arxasında kapitalist cəmiyyətinin mahiyyətindən doğan maraqlar dayanır. Təsadüfi deyil ki, müasir dünya “acgöz istehlakçı cəmiyyəti” kimi xarakterizə olunur.

Adıçəkilən oyuncağa gəlincə, bəli, bu məhsullar uşaqların psixologiyasına mənfi təsir göstərir. Bu barədə bizə bir sıra müraciətlər də daxil olub”.

Eyyub Hüseynov saxta oyuncaqların aşkarı ilə bağlı tövsiylərini də qeyd edib: “Valideynlərə tövsiyəm odur ki, mağazada oyuncağı gördükləri zaman diqqətli olsunlar. Əgər oyuncağın plastikindən pis qoxu gəlirsə, həmin məhsulu almasınlar. Ağ pambığı su ilə isladaraq oyuncağın üzərinə sürtsünlər – əgər rəng çıxırsa, bu, oyuncağın ağır metallarla zəngin olan boyalarla istehsal edildiyini göstərir və bu cür məhsullar uşaqlarda tədricən zəhərlənməyə səbəb ola bilər.

Bundan başqa, tüklü oyuncaqlarda tükləri dartmaq lazımdır. Əgər tüklər asanlıqla qopursa, həmin oyuncağı almaq olmaz. Çünki bu, həm sağlamlıq üçün təhlükəlidir, həm də uşaqların boğulmasına səbəb ola bilər. Həmçinin üzərində tez qopan və udula biləcək xırda detallar olan oyuncaqlar da təhlükəlidir. Dünyada bu səbəbdən çoxsaylı boğulma və ölüm halları baş verib.

O ki qaldı oyuncaqların keyfiyyətinə və tərkibinə – qeyd etdiyim kimi, ölkəmizdə bu, faktiki olaraq yoxlanılmır. Azərbaycana hər cür keyfiyyətsiz və mənşəyi məlum olmayan məhsul gətirilir. Ona görə də insanlar bu cür oyuncaqlardan ehtiyat etməlidirlər”.

Azad İsazadə

Psixoloq Azad İsazadə isə qeyd edib ki, şəxsən oyuncağın vizual tərzi onun xoşuna gəlməsə də, bu oyuncağın uşaqların psixologiyasına təsirini indidən qiymətləndirmək çətindir: “Mən həmin oyuncağın şəklini gördüm və şəxsən mənim də xoşuma gəlmir. Lakin bu oyuncağın bu gün uşaqların inkişafına müsbət və ya mənfi təsirini söyləmək çətindir, çünki hələ təcrübəmiz yoxdur.

Qeyd edə bilərəm ki, biz sovet dövründə böyümüşük və həmin dövrün cizgi filmlərinə baxmışıq. İndi isə nəvələrim “My Craft” cizgi filmi ilə daha çox maraqlanırlar. Həmin cizgi filmində nə real insana, nə də heyvana oxşayan fiqurlar var və uşaq dünyası üçün qeyri-real vəziyyətlər təqdim olunur. Bütün uşaqlar buna maraq göstərir, cizgi filmindəki fiqurların tətbiq olunmuş köynəklərini, papaqlarını geyinirlər, özlərinə müxtəlif adlar qoyurlar və bu onlara çox maraqlıdır.

Lakin uşaqlara sovet dövründə çəkilmiş cizgi filmləri maraqlı gəlmir, çünki həmin cizgi filmlərində hərəkətlər daha ləngdir və uşaqların səbri uzun müddət baxmağa çatmır. Bu nə mənfi, nə də müsbət bir haldır, sadəcə, reallıqdır. “My Craft” cizgi filmi barədə mənfi rəylər eşitməmişəm. Sözsüz ki, hər hansı mənfi rəy tapmaq mümkündür. Hətta məşhur sovet cizgi filmi “Nu, Pogodi!”də də bəzən mənfi hallar axtarılırdı. Məsələn, bir seriyada qadın palto geyinir, bunu LGBT təbliğatı kimi qiymətləndirib tənqid edirdilər. Yəni hər şeydə mənfi xüsusiyyət tapmaq mümkündür.

Biz psixoloqlar mənfi təsir dedikdə 15%-dən artıq mənfi reaksiya müşahidə olunan halları nəzərdə tuturuq.

Bu baxımdan “Labubu” oyuncağının təsirlərini izləmək lazımdır, daha sonra onun haqqında konkret fikir söyləmək olar. Xatırlayın, “Çeburaşka” cizgi filmində Çeburaşka obrazı real deyildi, amma uşaqlar bunu qəbul edib sevirdilər. Eyni şəkildə, məqsədimiz uşaqların oyuncaqlardan və cizgi filmlərindən mümkün qədər az mənfi təsir almasını təmin etməkdir”.

Xalidə GƏRAY,
“Yeni Müsavat”