Bakıda dövlət-din münasibətlərinə dair mühüm forum

“Azərbaycan həm Şərq, həm də Qərb mədəniyyətləri arasında körpü funksiyasını uğurla həyata keçirir”

“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində Bakıda Azərbaycan Din Xadimlərinin II Forumu keçiriləcək. Dekabrın 24-nə planlaşdırılan tədbir dövlət-din münasibətlərinin konstitusion prinsipləri – dünyəvilik və vicdan azadlığı kimi təməl dəyərlərin müzakirəsinə həsr olunub. Forumda din xadimlərinin hüquq və vəzifələri, dövlət-din münasibətlərinin hüquqi və mədəni əsasları, dini kadrların peşəkar inkişafı, həmçinin Azərbaycanda multikultural və tolerant mühitin daha da gücləndirilməsi istiqamətləri ətrafında fikir mübadiləsi aparılacaq.

Musavat.com xəbər verir ki, tədbirə ölkənin aidiyyəti dövlət qurumları, din xadimləri, dini təhsil müəssisələrinin müəllimləri və ilahiyyatçı mütəxəssislərlə yanaşı, Türkiyə, Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğız Respublikasının dini sahədə səlahiyyətli qurumlarının rəhbərləri də dəvət olunub. Son dövrlərdə Azərbaycanın dini tolerantlıq modelinin beynəlxalq platformalarda təqdimatı, ABŞ və Vatikan da daxil olmaqla, müxtəlif ölkələrdə keçirilən görüşlər bu istiqamətdə dövlət siyasətinin ardıcıllığını göstərir. Məhz belə tədbirlər ölkənin həm daxili harmoniyasının, həm də qlobal miqyasda dinlərarası dialoqa töhfəsinin daha aydın şəkildə nümayişinə imkan yaradır.

Azər Hüseynov

Siyasi analitik Azər Hüseynov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikrini bölüşüb: “Müstəqillik əldə etdikdən sonra Azərbaycan Respublikasında din amili ölkənin siyasi, sosial və diplomatik həyatında nəzərəçarpacaq dərəcədə mühüm komponentə çevrilib. XX əsrin sonlarında SSRİ-nin süqutu ilə dini institutlar üzərində ideoloji nəzarətin aradan qalxması, dini identiklik və inanc azadlığının yenidən aktuallaşmasına gətirib çıxarıb. Bu şəraitdə Azərbaycan dövləti dinin həm cəmiyyət daxilində harmoniyanın qorunmasındakı rolunu, həm də beynəlxalq münasibətlər sistemində formalaşdırdığı imkan və çağırışları nəzərə alaraq ardıcıl və institusional dini siyasət həyata keçirib. Müasir dünyada sekulyarlaşma prosesləri artsa da, dinin dövlətlərin qərarvermə davranışlarına və regional dinamikanın formalaşmasına təsiri hələ də yüksək olaraq qalır. Azərbaycanın siyasi kursu da bu reallıqları nəzərə alan praqmatik yanaşma ilə səciyyələnir.

Din dövlətin daxili siyasətində sosial inteqrasiya, ictimai həmrəylik və milli kimlik anlayışları ilə sıx bağlı bir element kimi çıxış edir. Azərbaycan çoxkonfessiyalı və çoxmillətli cəmiyyət modeli formalaşdırmış ölkələrdən biridir. İslam, xristianlıq və yəhudilik kimi əsas dinlərin nümayəndələri uzun illərdir ki, bir-birinə qarşı qarşılıqlı hörmət və etimad şəraitində yaşayır. Dövlətin konstitusiya çərçivəsində yaratdığı hüquqi mühit dini etiqad və ibadət azadlığının təmin edilməsini, dini icmaların öz fəaliyyətlərini maneəsiz şəkildə həyata keçirməsini mümkün edib. Bu çərçivədə müxtəlif konfessiyaların fəaliyyətini tənzimləyən qanunvericilik, həmçinin Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi, Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı və Azərbaycan yeparxiyası, yəhudi icmaları və digər dini qurumların fəaliyyəti dövlət-din münasibətlərinin institusional xarakterini formalaşdırır”.

Siyasi analitik əlavə edib ki, Azərbaycanın daxili siyasətində dini tolerantlıq modeli yalnız hüquqi çərçivə ilə məhdudlaşmır, eyni zamanda dövlətin çoxkültürlülük strategiyası ilə sıx bağlıdır: “Multikulturalizm siyasəti çərçivəsində müxtəlif dini və etnik birliklərin hüquq və vəzifələri bərabər şəkildə təmin olunur, dini mənsubiyyətə görə ayrı-seçkilik halları müşahidə edilmir. Beynəlxalq hesabatlar ölkədə dini zəmində qarşıdurmaların demək olar ki, mövcud olmadığını göstərir ki, bu da dövlət siyasətinin ardıcıl həyata keçirilməsinin nəticəsidir. Bu səbəbdən Azərbaycan regionda və qlobal miqyasda dinlərarası harmoniya modeli kimi təqdim olunmaqdadır.

Azərbaycanın xarici siyasətində dinin yeri daha çox yumşaq güc komponenti ilə bağlıdır. Müstəqillik dövrünün ilk illərindən başlayaraq Azərbaycan İslam dünyası ilə əlaqələrin genişləndirilməsinə, beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə xüsusi önəm verib. İslam Əməkdaşlıq Təşkilatında fəal iştirak ölkənin həm siyasi mövqelərinin müdafiəsi, həm də İslam mədəniyyətinin təşviqi baxımından mühüm əhəmiyyətə malik olub. Bu platforma vasitəsilə Azərbaycan müxtəlif istiqamətlər üzrə humanitar və mədəni layihələr həyata keçirib, İslam həmrəyliyinə töhfələr verib”.

Azər Hüseynov qeyd edir ki, dini diplomatiyanın mühüm istiqamətlərindən biri kimi Bakı şəhərində təşkil edilən dinlərarası dialoq forumları xüsusi qeyd edilməlidir: “Bu forumlar Azərbaycanın qlobal səviyyədə dinlərarası əməkdaşlıq mərkəzlərindən birinə çevrilməsinə böyük töhfə verib. Müxtəlif dinlərin yüksək rütbəli nümayəndələrinin iştirakı ilə keçirilən bu tədbirlər qarşılıqlı anlaşma və dialoqun mümkünlüyünü nümayiş etdirən beynəlxalq platforma funksiyasını yerinə yetirir. Forumlar həm humanitar, həm də diplomatik xarakter daşıyır, ölkənin yumşaq güc strategiyasının mühüm tərkib hissəsinə çevrilir.

Bu tədbirlərdə aparılan müzakirələr müxtəlif dini icmalar arasında əlaqələrin genişlənməsinə, mədəni qarşılıqlı anlaşmanın gücləndirilməsinə və qlobal miqyasda dialoq mühitinin inkişafına xidmət edir. Azərbaycanın bu prosesdə oynadığı rol onun həm Şərq, həm də Qərb sivilizasiyaları arasında körpü kimi çıxış etdiyini göstərir. Dinlərarası dialoq formatı ölkənin beynəlxalq imicinin formalaşmasında mühüm vasitə rolunu oynayır və onu sülh və qarşılıqlı anlaşma təşəbbüslərinin fəal iştirakçısı kimi təqdim edir.

Azərbaycanın din siyasəti yalnız daxili harmoniyanın qorunmasına yönələn mexanizm deyil, həm də ölkənin qlobal mövqeyini möhkəmləndirən strateji vasitədir. Tolerantlıq modeli, dini diplomatiyanın institusional inkişafı və dünya dini liderlərinin forumlarının təşkili Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə sülh və qarşılıqlı anlaşma dəyərlərini təşviq edən etibarlı tərəfdaş kimi qəbul edilməsinə şərait yaratmışdır. Bu siyasət Azərbaycanın həm regional, həm də qlobal miqyasda nüfuzunun artmasına mühüm töhfə verir”.

Yazını hazırladı: Afaq MİRAYİQ