Azərbaycan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı əlaqələri – Perspektivlər nə vəd edir?
Bu gün Azərbaycanın öz milli maraqlarına uyğun çoxşaxəli müstəqil xarici siyasət yürütməsi ölkəmizin beynəlxalq aləmdə rolunun və nüfuzunun yüksəlməsinə, region ölkələri, dünyanın güc mərkəzləri ilə etibarlı və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətlərin qurulmasına və onların inkişafına şərait yaradıb. Respublikamızın müxtəlif regional beynəlxalq təşkilatlar yanında müşahidəçi statusu və əməkdaşlığı ölkəmizə bu qurumlar və onların üzv dövlətləri ilə əlaqələri daha da inkişaf etdirməyə geniş imkanlar yaradır. Hazırda Azərbaycanın Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatında (ŞƏT) dialoq tərəfdaşı statusuna sahib olması, Prezident İlham Əliyevin təşkilata üzv ölkələrin sentyabrın 15-16-da Özbəkistanın “Əbədi şəhər”i Səmərqənddə keçirilən Sammitində fəxri qonaq kimi iştirak etməsi bunun əyani təsdiqidir.
Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı 2001-ci ildə Qazaxıstan, Çin, Qırğızıstan, Rusiya, Özbəkistan və Tacikistan tərəfindən Şanxayda təsis olunub. Təşkilatın əsas məqsədləri üzv dövlətlər arasında qarşılıqlı etimad və qonşuluq münasibətlərinin gücləndirilməsi; siyasət, ticarət və iqtisadiyyat, elm və texnologiya, mədəniyyət, o cümlədən təhsil, enerji, nəqliyyat, turizm, ətraf mühitin qorunması və digər sahələrdə effektiv əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi; regionda sülh, təhlükəsizlik və sabitliyin əldə edilməsi üçün birgə səylərin göstərilməsi, yeni siyasi və iqtisadi beynəlxalq düzənin yaradılması üçün addımların atılmasından ibarətdir.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, bu gün geniş coğrafi ərazini və planetimizin əhalisinin yarıdan çoxunu birləşdirən, dünyanın ən böyük regional təşkilatlarından olan ŞƏT-də Azərbaycan dialoq tərəfdaşı statusuna sahibdir. 2016-cı ildə Azərbaycan ilə bu qurum arasında əməkdaşlıq sahələrini əks etdirən memorandum imzalanıb. ŞƏT ilə əməkdaşlıq istiqamətləri arasında təşkilatın ənənəvi prioritet sahələri olan və Azərbaycan üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən terrorizm, ekstremizm və separatizm ilə mübarizə, regional təhlükəsizliyin və sabitliyin təminatı müəyyənləşdirilib. Həmçinin ölkəmizin beynəlxalq müstəvidə mühüm rol oynadığı sivilizasiyalararası dialoq, multikulturalizm və tolerantlığın təşviqi sahələri də diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir.
Azərbaycanın Avrasiya məkanında əsas tranzit qovşağa çevrilməsi, Şimal-Cənub, Şərq-Qərb dəhlizlərinin qovşağında yerləşməsi, malik olduğu nəqliyyat infrastrukturu onun ŞƏT üçün əhəmiyyətini daha da artırır. Bu gün bütün dünyada tolerantlıq və multikulturalizm mərkəzi kimi tanınan Azərbaycan ŞƏT-ə üzv ölkələrlə də humanitar sahələrdə fəal əməkdaşlıq əlaqələri qurub. Dövlətimizin başçısının yüksək diqqət və qayğısı ilə ölkəmiz dünyanı narahat edən ən mühüm humanitar məsələlərin müzakirə olunduğu forum və konfranslara yüksək səviyyədə ev sahibliyi edib. Azərbaycanın bu sahədə qazandığı hörmətin göstəricisidir ki, 2021-ci ildə ŞƏT-in Pekindəki mənzil-qərargahında Azərbaycanın dahi şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyi qeyd edilib, qərargahın binasında dahi şairin büstü ucaldılıb. Qeyd edək ki, dahi Nizami Gəncəvi Çin filosofu Konfutsidən sonra ŞƏT-in qərargahında büstü qoyulmuş ikinci tarixi şəxsiyyətdir.
ŞƏT-in sentyabrın 15-16-da Səmərqənddə baş tutan Sammitində Özbəkistan Prezidenti Şavkat Mirziyoyevin dəvəti ilə fəxri qonaq qismində iştirak edən Prezident İlham Əliyev səfər çərçivəsində Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin, Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri Şahbaz Şərif və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin ilə görüşlərində iqtisadi, siyasi və humanitar sahələrdə əlaqələri müzakirə etməklə yanaşı, yeni əməkdaşlıq formatlarının yaradılması, regionda dayanıqlı sülh və təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı fikir mübadiləsi aparmışdır.
Sammitdə çıxış edən Prezident İlham Əliyev bildirib ki, qırx dörd günlük Vətən müahribəsində Azərbaycanın qazandığı tarixi Zəfərin nəticəsində regionda nəqliyyat-kommunikasiya layihələrinin inkişafı üçün yeni imkanlar yaranıb: “Azərbaycan Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizləri kimi regional kommunikasiya layihələrinin işə düşməsinə sanballı töhfələr verib. Hazırda Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı ildə 15 milyon ton yükaşırma qabiliyyətinə malikdir və bu, ildə 25 milyon tona qədər artırıla bilər. Bu ilin ilk 7 ayında Azərbaycan ərazisindən keçən tranzit 50 faizə yaxın artıb. Azərbaycan 52 gəmi ilə Xəzər dənizində ən böyük mülki yük donanmasına malikdir. Bakı gəmiqayırma zavodu bütün növ gəmilər istehsal edə bilir”.
Ölkə başçısı, həmçinin qeyd edib ki, son 20 ildə Azərbaycanda 19 min kilometr avtomobil yolu, 1400 kilometr dəmir yolu tikilib və ya əsaslı təmir edilib. Bu gün Azərbaycan 2020-ci il İkinci Qarabağ müharibəsindəki Qələbədən sonra işğaldan azad edilmiş ərazilərdə minlərlə kilometr avtomobil yolu və yüzlərlə kilometr dəmir yolu çəkir. Azərbaycan 18 təyyarə ilə regionumuzda ən böyük mülki hava yük donanmalarından birinə malikdir. 2024-cü ilin sonuna qədər ölkədə beynəlxalq hava limanlarının ümumi sayı bugünkü 7-dən 9-a çatdırılacaq. Dövlət başçısı xüsusilə vurğulayıb ki, Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra bu, region ölkələrinin nəqliyyat imkanlarını daha da artıracaq və marşrut boyu yerləşən bütün ölkələr üçün faydalı olacaqdır.
Ermənistanın sərhəd zonasında törətdiyi genişmiqyaslı təxribatla əlaqədar geniş məlumat verən ölkəmizin başçısı qeyd edib ki, təəssüf ki, bu il sentyabrın 13-də Ermənistan Azərbaycanla dövlət sərhədində genişmiqyaslı hərbi təxribat törədib: “Azərbaycan silahlı qüvvələri bu təxribatın qarşısını qətiyyətlə almışdır. Ermənistanın bu təxribatı iki ölkə arasında normallaşdırma prosesinə böyük bir zərbədir. Buna görə bütün məsuliyyət Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin üzərinə düşür”.
Bütövlükdə, ŞƏT-ə üzv ölkələrin dövlət başçılarının Sammitinin yekunu olaraq qəbul edilən Səmərqənd Bəyannaməsi təsdiq edir ki, təşkilat çərçivəsində əməkdaşlıq bundan sonra daha da genişlənəcək. Təbii ki, bütün bunlar bu təşkilatda dialoq tərəfdaşı statusuna sahib olan, yenidən qurulan dünya nizamında yerini gündə-günə möhkəmləndirən ölkəmiz üçün geniş imkanlar yaradacaq.
