COP29: İqlim Diplomatiyasında Dönüş Nöqtəsi
COP29 konfransı iqlim diplomatiyasının tarixi anı kimi yadda qaldı. Dünyanın müxtəlif ölkələri 2024-cü ildə təşkil olunan bu zirvədə daha konkret və təcili tədbirlər görməyin zəruriliyini qəbul etdilər. Paris Razılaşmasının məqsədlərinə çatmaqda əsas dönüş nöqtəsi hesab olunan bu tədbir, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizədə qlobal səyləri gücləndirdi. COP29 həmçinin siyasi, iqtisadi və sosial sahələrdə yeni yanaşmaların formalaşdırılması ilə yadda qaldı.
COP29 çərçivəsində ölkələr öz milli töhfələrini yenilədilər. Bir çox ölkə karbon emissiyalarını azaltmaq üçün daha ambisiyalı hədəflər qəbul etdi və bu hədəfləri qanuniləşdirəcəyini bəyan etdi. Xüsusilə, inkişaf etmiş ölkələr sənaye sektorunda və nəqliyyat sistemlərində karbon emissiyalarını azaltmaq üçün yeni texnologiyalar tətbiq etməyə qərar verdilər. Çin, ABŞ və Avropa İttifaqı kimi böyük iqtisadiyyatların daha konkret addımlar atması, qlobal istiləşməni 1,5°C ilə məhdudlaşdırmaq üçün vacib addım oldu.
COP29-un ən böyük uğurlarından biri inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün iqlim maliyyələşdirilməsində irəliləyişin təmin edilməsi oldu. İnkişaf etmiş ölkələr 100 milyard dollarlıq iqlim maliyyələşdirilməsi öhdəliyini tam yerinə yetirməklə yanaşı, əlavə maliyyə vəsaiti üçün yeni fondların yaradılmasını təsdiqlədilər. Bu fondlar iqlim dəyişikliyinin təsirlərinə qarşı adaptasiya və bərpa işlərini dəstəkləyəcək. Xüsusilə, Afrikadakı kənd təsərrüfatı və su resurslarının qorunması üçün yeni proqramlar təsis edildi.
Konfransda karbon tutma texnologiyaları, bərpa olunan enerji mənbələrinin inkişafı və daha ekoloji kənd təsərrüfatı texnologiyalarının genişlənməsi üçün beynəlxalq əməkdaşlıq razılaşmaları əldə edildi. Yeni razılaşmalara əsasən, günəş və külək enerjisi ilə yanaşı, hidroqen texnologiyalarının tətbiqi üçün də genişmiqyaslı investisiyalar ayrıldı. Bu, xüsusilə enerji idxalından asılı ölkələr üçün əhəmiyyətli bir inkişaf sayılır.
Ədalətli keçid prinsipləri COP29-da əsas müzakirə mövzusu idi. İnkişafda olan ölkələrdə enerji keçidini sosial problemləri dərinləşdirmədən təmin etmək üçün konkret strategiyalar təsdiqləndi. Bu çərçivədə zəif iqtisadiyyatlı ölkələrə texniki və maliyyə dəstəkləri artırıldı. Konfransda qeyd edildi ki, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə yalnız texnoloji həllərlə deyil, həm də sosial ədalətin təmin edilməsi ilə mümkün ola bilər.
COP29, iqlim diplomatiyasının gücləndirilməsi üçün qlobal əməkdaşlığın nümunəsi oldu. Konfrans, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında daha dərin bir anlaşma platforması yaratdı. Bu əməkdaşlıq yalnız iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəni gücləndirməklə kifayətlənmədi, həm də beynəlxalq münasibətlərin daha müsbət istiqamətdə inkişafına töhfə verdi. Yeni əməkdaşlıq modelləri ilə yanaşı, tərəflər arasında etimadın artması, uzunmüddətli layihələrin icrası üçün əsas təminat oldu.
Azərbaycan COP29-da öz iqlim gündəliyini daha da möhkəmləndirdi. Ölkəmiz konfransda regionda yaşıl enerji mərkəzinə çevrilmə hədəfini təqdim etdi və yeni bərpa olunan enerji layihələri ilə diqqət çəkdi. Azərbaycan həmçinin Paris Razılaşması çərçivəsində öz milli hədəflərini yeniləyərək, karbon emissiyalarını azaltmaq və enerji səmərəliliyini artırmaq üçün yeni təşəbbüslər elan etdi.
Ölkəmizin günəş və külək enerjisi potensialının artırılması, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə yaşıl enerji zonalarının yaradılması və beynəlxalq sərmayələrin cəlb olunması kimi təşəbbüsləri geniş müzakirə olundu.
COP29 konfransı göstərdi ki, iqlim dəyişikliyinə qarşı kollektiv iradə və fəaliyyət artmaqda davam edir. Bu dönüş nöqtəsi kimi tarixə düşən tədbir, yalnız hökumətlər üçün deyil, həm də vətəndaş cəmiyyətləri və özəl sektor üçün bir siqnal oldu. Qlobal istiləşmənin qarşısını almaq üçün mübarizə davam edir və COP29 bu yolda ümidverici bir mərhələ oldu. İndi isə əsas məsələ bu razılaşmaları və qərarları həyata keçirməkdir.
Azər Əliyev – Bərdə şəhər Şəhid Alı Mustafayev adına 5 nömrəli tam orta məktəbin Coğrafiya müəllimi
