Hansı qidalar təhlükəlisayılacaq – saxta yağ, yumurta, ət…

Adil Qeybulla: “Qida məhsullarının istehsalı zamanı sağlamlığa neqativ təsir edən maddələrin təsnifatı olmalıdır”

Təhlükəli qida məhsullarını istehsal edənlər, satışını təşkil edənlər və ya satış məqsədilə saxlayanlar 10 ilədək müddətə azadlıqdan məhrum ediləcək.

Bu, Milli Məclisin iclasında müzakirəyə çıxarılan Cinayət Məcəlləsinə təklif edilən yeni – 200-3-cü maddədə əksini tapıb.

Layihəyə əsasən, bilə-bilə insan həyatı və sağlamlığı üçün təhlükəli qida məhsullarının istehsalı, satışı və ya satış məqsədilə saxlanması, bu əməllər xeyli miqdarda törədildikdə iki ilədək müddətə müəyyən vəzifətutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum edilməklə və ya edilməməklə on min manatdan on beş min manatadək miqdarda cərimə və ya bir ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması və ya bir ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılacaq.

Layihəyə əsasən, eyni əməllər:

– təkrar törədildikdə;

– qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs və ya mütəşəkkil dəstə tərəfindən törədildikdə;

– külli miqdarda törədildikdə üç ilədək müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum edilməklə bir ildən üç ilədək müddətə azadlığın məhdudlaşdırılması və ya bir ildən üç ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılacaq.

Yuxarıda nəzərdə tutulmuş əməllər ehtiyatsızlıqdan zərərçəkmiş şəxsin sağlamlığına az ağır və ya ağır zərər vurulmasına səbəb olduqda üç ilədək müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum edilməklə iki ildən dörd ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılacaq.

Yuxarıda nəzərdə tutulmuş əməllər ehtiyatsızlıqdan insan ölümünə və ya digər ağır nəticələrə səbəb olduqda – üç ilədək müddətə müəyyən vəzifə tutma və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olma hüququndan məhrum edilməklə dörd ildən yeddi ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılacaq.

Yuxarıda nəzərdə tutulmuş əməllər ehtiyatsızlıqdan iki və daha çox şəxsin ölümünə səbəb olduqda – üç ilədək müddətə müəyyən vəzifə tutmaq və ya müəyyən fəaliyyətlə məşğul olmaq hüququndan məhrum edilməklə beş ildən on ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılacaq.

Bəs konkret hansı qidalar təhlükəli hesab olunacaq? Bu rəyi kim və necə verəcək? Sağlam qidalanmaya zidd olan məhsullar da təhlükəli qida sayılacaqmı?

Tanınmış həkim Adil Qeybulla deyir ki, təhlükəli qida məhsulu anlayışı şərh olunmalıdır. Belə bir təsnifat yoxdur.  

“Təhlükəli o deməkdir ki, qidanın tərkibində radioaktiv tullantılar, çox ciddi kimyəvi-konsoragen, zəhərli-toksik təsirlər olsun. Təhlükəli qida ifadəsi abstrakt anlayışdır. Düşünürəm ki, qida məhsullarının istehsalı zamanı sağlamlıq parametrlərinə neqativ təsir edən maddələrin təsnifatı olmalıdır. Qidanın təhlükəli olub-olmadığını kim müəyyən edəcək? Bu, sağlamlığın qorunması ilə bağlı genefond üçün milli təhlükəsizlik proqramın tərkib hissəsidirsə, təsnif olunmalı və təhlükəli qidalara nəyin daxil olduğu aydınlaşmalıdır. Məsələn, siqaret, müxtəlif qəlyanlar, alkoqollu içkilər təhlükəli məhsuldur. Bəs bunların istehsalı necə olacaq? Bu baxımdan detallar açıqlanmalıdır”.

Millət vəkili Musa Quliyev bildirir ki, istənilən qidanın hazırlanması, saxlanılması, emal edilmə şəraiti pozularsa, o, zəhərə çevrilə bilir: “Burada hansı qidaların təhlükəli olması konkret yazılmır. İnsanın yediyi bütün qidalar, qarışıqlar müəyyən normalardan, zamandan sonra təhlükəli ola bilər.

Məsələn, kimsə müxtəlif tərəvəzlərdən turşular hazırlayır. Bu zaman tərəvəzlər yaxşı yuyulmasa, bu turşular zəhərli qidaya çevrilə bilər. Meşədən göbələyi yığıb onun növünə fikir vermədən satmaq da təhlükəlidir. Bu mənada təhlükəli qidaların dəqiq siyahısı yoxdur. Bütün bu məsələlərə nəzarəti AQTA həyata keçirəcək”.

Deputat Razi Nurullayev deyir ki, təhlükəli qidalar dedikdə bir neçə seqmentə bölünmədən söhbət gedir: “Azərbaycanda saxta alkoqollu içkilərdən nə qədər insan zəhərlənərək ölüb. Daha sonra saxta yumurta, saxta  yağlar, saxta ətlər satanlar da cəzalandırılacaqlar. Yaxud da ziyanlı qatqılar qatılmış məhsullar da buraya daxildir. Bu məhsullar laboratoriya şəraitində analizdən keçirilib ziyanlılığı təsdiq olunarsa,  mütləq cəzası olacaq.  Həmçinin qeyri-sanitar şəraitdə, laboratoriya analizləri olmadan qida məhsulunu bazara çıxarırlarsa, bunlar haqqında da ciddi ölçülər götürüləcək. Çünki burada insan həyatından söhbət gedir. Kimsə 5-10 min pul qazanacaq deyə, milyonların həyatını təhlükəyə ata bilməz”.

Qeyd edək ki, AQTA bu ilin mart ayında xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən və təsdiqdən keçməyən müəssisələrdə istehsal olunan yüksək risk qrupuna aid qida və yem məhsullarını respublikamıza gətirməyə cəhd edən sahibkarlara xəbərdarlıq edib.

Bildirilib ki, “Qida təhlükəsizliyi haqqında” Qanunun tələblərinə əsasən, risk dərəcəsi nəzərə alınaraq, ölkəmizə qida və yem məhsullarının idxalı üçün həmin məhsulların istehsal və emal olunduğu xarici qida obyektləri agentlik tərəfindən təsdiq edilməlidir. Bundan ötrü həmin müəssisələrin respublikamızda qida təhlükəsizliyi sahəsində mövcud olan tələblərə uyğunluğu yerində və ya vizualizasiya yolu ilə qiymətləndirilməlidir. Qiymətləndirmənin nəticələrinə əsasən, obyektin təsdiq edilməsi, şərti təsdiq və ya təsdiqdən imtina olunması barədə qərar qəbul edilir.

Ötən müddət ərzində müvafiq qanunun icrasının təmin edilməsi məqsədilə AQTA tərəfindən geniş təbliğat-təşviqat işləri aparılıb. Müxtəlif dövlətlərdən ölkəmizə bu cür qida məhsullarının idxalı ilə məşğul olan şirkətlərin nümayəndələri ilə mütəmadi olaraq görüşlər keçirilib, onlara yüksək riskli qida və yem məhsullarının idxalı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər barədə ətraflı məlumat və metodiki tövsiyələr verilib. Həmçinin təsdiqdən keçməyən xarici qida obyektlərindən məhsul idxalına məhdudiyyət qoyulacağı ilə bağlı xəbərdarlıqlar edilib, eyni zamanda qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməsi üçün onlara müəyyən vaxt verib.

Buna baxmayaraq, agentliyə bəzi ölkələrin istehsalçılarından təsdiqlə bağlı hələ də müraciətlər daxil olmayıb. Bəzi sahibkarlar isə həmin müəssisələrdə istehsal olunan məhsulları ölkəmizə gətirməyə cəhd göstərirlər. Qeyd olunan hallarla bağlı agentlik tərəfindən qanunamüvafiq tədbirlər görülərək, bu cür qida məhsullarının idxalına icazə verilmir və ya istehsalçı ölkəyə geri qaytarılır.

AQTA bəyan edir ki, xarici ölkələrdə fəaliyyət göstərən qida obyektləri təsdiq olunmadığı təqdirdə, həmin müəssisələrdən respublikamıza yüksək risk qrupuna aid qida və yem məhsulları idxal edilə bilməz. Belə obyektlərdə istehsal edilən məhsulların qanunsuz olaraq ölkəmizə gətirilməsi cəhdlərinin qarşısı isə qətiyyətlə alınacaq və qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq, müvafiq tədbirlər görüləcəkdir. Bununla yanaşı, agentlik bir daha cavabdeh qida subyektlərini və ya onların respublikamızdakı səlahiyyətli təmsilçilərini ölkəmizə yüksək risk qrupuna aid olan qida və yem məhsullarını gətirmək üçün müvafiq müəssisələri təsdiqdən keçirməyə dəvət edir. Eyni zamanda sahibkarların nəzərinə çatdırır ki, sahibkarlar qanunvericiliyin tələbləri ilə agentliyin veb-saytından, həmçinin sosial media səhifələrindən tanış ola, sualları yarandığı təqdirdə isə “1003-Çağrı Mərkəzi” ilə əlaqə saxlaya bilərlər.

Qeyd edək ki, ət və ət məhsulları, quş əti və quş əti məhsulları, balıq və dəniz məhsulları, heyvan mənşəli konservləşdirilmiş məhsullar, süd və süd məhsulları və heyvan yemi üçün istifadə olunan məhsullar yüksək risk qrupuna aiddir.

 Şahanə RƏHİMLI,
“Yeni Müsavat”