İki nüvə dövləti savaşdı, Azərbaycan ziyan çəkdi

Ekspertlərdən fərqli fikirlər: “Siyasi və hərbi hadisələr turizmə yönəlik təhlükəsizlik narahatlıqlarını artırır, bu da turist sayının azalmasına səbəb olur”

Son dövrlər beynəlxalq aləmdə baş verən hadisələr, o cümlədən Hindistan-Pakistan müharibəsi, eləcə də Rusiyanın Azərbaycana qarşı atdığı addımlar Azərbaycana gələn xarici turistlərin sayına təsir edib. 

Bu barədə yazan FED.az saytında bildirilir ki, 2025-ci ilin ilk altı aylıq nəticələrinə görə, xaricdən Azərbaycana turizm məqsədilə 842 min nəfər gəlib. Bu ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 7 min nəfər və ya təqribən 1% azdır. Azalmanın səbəbi Rusiya və Hindistandan gələn turistlərin sayındakı geriləmədir.

Yanvar-iyun aylarında Rusiyadan Azərbaycana turizm məqsədilə cəmi 240 min nəfər gəlib. Bu əvvəlki ilin eyni dövrünə nisbətən 56 min nəfər və ya 19% azalmadır. Hindistandan gələnlərin sayı isə 12 min nəfər və ya 9% azalaraq 105 min nəfərə düşüb.

Hindistandan gələn turistlərin azalmasının səbəbi Hindistan-Pakistan savaşında Azərbaycanın Pakistanı dəstəkləməsi olub. Buna cavab olaraq bəzi Hindistan turizm şirkətləri Azərbaycana səyahətləri ləğv edib.

Yeri gəlmişkən, Pakistandan Azərbaycana turistlərin sayı 2% artaraq 28 min nəfərdən 29 min nəfərə yüksəlib.

Doğurdanmı, siyasi olaylar ölkəmizə turistlərin axınının azalmasına səbəb olub?

Vüsalə Əhmədova 

Beynəlxalq hüquq üzrə mütəxəssis Vüsalə Əhmədova mövzu ilə bağlı bunları deyib: “Təhlükəsizlik məsələləri, siyasi və iqtisadi sabitlik, müsbət ölkə imici turistlərin axını üçün kritik ünsürlərdir. Siyasi hadisələrin təsirlərini hətta bir neçə başlıq altında ümumiləşdirə bilərik. Ölkədəki təhlükəsizliyə dair turistlərdə formalaşmış düşüncə, gediləcək ölkə ilə olan diplomatik və ya dostluq əlaqələri, o cümlədən, iqtisadi və siyasi istiqrar mühüm faktorlardır. Terror hücumları, müharibələr, çevriliş cəhdləri və ya vətəndaş iğtişaşları turistlərdə təbii olaraq təhlükəsizliyə dair narahatlıq doğurur. Məsələn, 2011-ci ildə ”Ərəb baharı”ndan sonra yaranan siyasi qeyri-sabitlik və terror hücumları Misir, Liviya və Tunis kimi ölkələrdə turist sayında əhəmiyyətli dərəcədə azalmaya səbəb olmuşdu. 30 illik işğal müddətində bəzi AB ölkələrində belə bir düşüncə var idi ki, sanki Azərbaycanın hər bölgəsində, hətta Bakı şəhərində müharibə vəziyyətidir və təhlükəlidir.

2015-ci ildə Rusiya hərbi təyyarəsinin Türkiyə tərəfindən vurulmasından sonra iki ölkə arasında diplomatik böhran yaşandı. Rusiya Türkiyəyə çarter uçuşlarını və turpaketləri ləğv etdi. Nəticədə 2016-cı ildə Türkiyəyə gedən rus turistlərin sayı 76% azaldı”.

Mütəxəssis qeyd edir ki, uzun müddət davam edən iqtisadi və siyasi qeyri-sabitlik yaşayan ölkələrdə, məsələn, Əfqanıstan və Suriyada turizm sektoru, demək olar ki, inkişaf etməyib. Əksinə, İsveç və İsveçrə kimi iqtisadi və siyasi cəhətdən sabit və neytral ölkələrdə turizm sektoru daha cəlbedicidir. Yunanıstanda 2008-ci ildə baş verən iqtisadi və siyasi böhran zamanı yaşanan etiraz aksiyaları və sosial iğtişaşlar turizmə mənfi təsir göstərdi.

Ümumilikdə siyasi hadisələr ölkənin “təhlükəli” və ya “təhlükəsiz” olması barədə müəyyən imic formalaşdırır”. 

Turizm üzrə mütəxəssis Ceyhun Aşurov da deyir ki, regionda baş verən siyasi və hərbi gərginliklər – xüsusilə Rusiya-Ukrayna, Hindistan-Pakistan və İran-İsrail arasındakı münaqişələr – turistlərin səyahət planlarına birbaşa təsir göstərib. Onun sözlərinə görə, təhlükəsizliklə bağlı narahatlıq yaranan kimi insanlar ilk növbədə səyahətlərini ya ləğv edir, ya da daha sabit və təhlükəsiz bölgələrə üz tuturlar.

Aşurov qeyd edir ki, xüsusilə İran və İsraildən Azərbaycana gələn turistlərin sayı son vaxtlar artım göstərirdi. 2024-cü ildə Azərbaycana İrandan 210 min, İsraildən isə 29 min nəfər gəlmişdi və bu, əvvəlki illərlə müqayisədə müsbət dinamika nümayiş etdirirdi. Lakin bölgədəki gərginliklərə görə turistlərin sayı azaldı.

Xüsusilə İran istiqamətində daha böyük artım gözlənilirdi. İyunun 15-dən etibarən Tehran və Təbriz şəhərlərindən Bakıya birbaşa uçuşların bərpası planlaşdırılmışdı. Həftə ərzində 6-7 reysin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulurdu ki, bu da İrandan gələn turist axınına müsbət təsir etməliydi. Lakin İsrail-İran savaşı bu proqnozlara ciddi şəkildə mənfi təsir göstərdi”.

İqtisadçı Natiq Cəfərli isə mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a deyib ki, Rusiyadan gələn turistlərin sayının azalması təbiidir: “Rusiyanın bir çox şəhərlərindən Azərbaycana aviareyslər ləğv olunub. Təxminən bir il – ilyarım bundan qabaq Rusiyanın müxtəlif şəhərlərindən Azərbaycana 27-28 reys həyata keçirilirdi. Hazırda isə Şimali Qafqaza, Minvodı, Mahaçqala və digər istiqamətlər üzrə reyslərin sayı xeyli azaldılıb, bəziləri isə ümumiyyətlə ləğv olunub. Bu da Rusiya səmasının təhlükəsiz hesab edilməməsi ilə bağlıdır. Buna görə də, turist axınında azalma müşahidə olunur, amma bu, kəskin deyil və münasibətlərin gərginləşməsnini turizmə ağır zərbə vurmasını deməyə əsas vermir”.

Afaq MİRAYİQ,
“Yeni Müsavat