Azərbaycanın və Ermənistanın 2025-ə büdcələri – kim nəyi hədəfləyib
Azərbaycan Cənubi Qafqazın ən böyük iqtisadiyyata malik olan ölkəsidir; delimitasiya və demarkasiya prosesi normal getsə, gələn ildən hərbi-təhlükəsizlik xərclərinin azalacağını müşahidə edə bilərik
Ermənistan parlamenti “2025-ci il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsini təsdiqləyib. Erməni mediası xəbər verir ki, layihə 66 lehinə, 30 əleyhinə olmaqla qəbul olunub.
Rəsmi məlumata görə, 2025-ci ilin dövlət büdcəsi 5,1%-lik iqtisadi artım proqnozuna əsaslanır. Büdcədə gəlirlərin 2 trilyon 837 milyard dram (7 milyard 131 milyon ABŞ dolları), xərclərin isə 3 trilyon 441 milyard dram (8 milyard 649 milyon ABŞ dolları) olacağı nəzərdə tutulub.
Dövlət büdcəsi kəsirinin ÜDM-in 5,5%-ni təşkil edəcəyi qeyd edilir. Hərbi xərclər 20 faiz artırılaraq, təxminən 1.7 milyard dollar həcmində müəyyən edilib.
Gələn il üçün Azərbaycanın büdcəsi isə artıq iki oxunuşdan keçib. Tezliklə üçüncü oxunuşdan da keçməklə təsdiqlənəcək. 2025-də hərbi büdcəmizin Ermənistandan təxminən 3 dəfə çox olacağı gözlənilir.
Qeyd edək ki, dekabrın 5-də İlham Əliyev Bakıda keçirilən “Qayıdış hüququ: Ermənistandan zorla çıxarılmış azərbaycanlılar üçün ədalətin təşviqi” II beynəlxalq konfransının iştirakçılarına müraciətində Ermənistanın sülhə meylli olmamasından narahatlığını ifadə edib. “Dərin kök salmış düşmənçilik, Ermənistan Konstitusiyasında əks olunmuş ərazi iddiaları və davam edən hərbiləşmə davamlı sülh perspektivlərinə mane olur,” – dövlət başçısı vurğulayıb.
Yəni əslində kapitulyant ölkə sülhdən çox müharibə hazırlığı içindədir…
Vüqar Bayramov
Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov “Yeni Müsavat”a şərhində Ermənistanın büdcəsi və iqtisadi artımla bağlı bir neçə məqama diqqət çəkdi: “Ermənistanın büdcəsində xarici borclanmanın, eyni zamanda ianə və qrantların payında artımlar var. Praktiki olaraq, Ermənistanın xarici borcunun ÜDM-dəki payı 60 faizə yaxınlaşır. Bu, Müstəqil Dövlətlər Birliyində (MDB) ən kritik göstəricilərdən hesab olunur. Digər məqamlardan biri iqtisaddiyyatdakı artımın daha çox reeksport və sanksiyalardan yayınma üzərində qurulmasıdır. Bu da qısamüddətli artıma gətirib çıxarır. Nəzərə alsaq ki, Ermənistanın reeksportu Rusiya-Ukrayna müharibəsi başladıqdan sonra kəskin artsa da, bu iqtisadiyyatın strukturuna və həcminə təsir göstərsə də, təsirləri qısamüddətlidir. Reeksport və sanksiyalardan yayınma olmasa idi, Qərb də buna göz yummasa idi, Ermənistanda fərqli iqtisadi artım göstəriciləri müşahidə oluna bilərdi”.
Ermənistan və Azərbaycan büdcələrini müqayisə edən V.Bayramov qeyd etdi ki, Azərbaycan 2025-ci ildə 16,9 milyard manatlıq sosial xərcləri Ermənistanın ümumi büdcəsindən 67 faiz çoxdur: “Bu, ölkələrin fiskal gəlirləri və fiskal xərclərini müqayisə etmək imkanı qazandırır. Göründüyü kimi, büdcələr müqayisəolunmazdır, sosial xərclər tamamilə fərqlidir. O ki qaldı hərbi xərclərin artırılmasına, Ermənistan silahlanmağa üstünlük verir. Eyni zamanda bir sıra ölkələr Ermənistanı xüsusilə son iki ildə ciddi şəkildə silahlandırırlar. Bu da Azərbaycan üçün milli təhlükəsizlik və müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsini daha da prioritetləşdirib. Yəni, sosial və digər prioritet ayırmalar nöqteyi-nəzərindən büdcələrin həcmi fərqlidir. Bu da nəticə etibarilə ondan xəbər verir ki, Azərbaycan Cənubi Qafqazın ən böyük iqtisadiyatına və fiskal gəlirlərinə malik olan ölkəsidir”.
Natiq Cəfərl
Respublikaçı Alternativ Partiyasının (ReAL) partiyasının sədri Natiq Cəfərli isə “Yeni Müsavat”a mövzunu belə şərh etdi: “Əlbəttə ki, Azərbaycanla Ermənistanın hərbi xərcləri müqayisəolunmaz dərəcədədir. Azərbaycanın təhlükəsizlik xərcləri Ermənistanınkından dəfələrlə çoxdur. Ermənistanın hərbi xərclərinin artmasının digər səbəbi yeni bir situasiyanın yaranmasıdır. Ermənistan-Azərbaycan arasında delimitasiya və demarkasiya olunmamış yeni sərhəd zolağı yaranıb. Sözügedən sərhəd zolağında onlar yeni kommunikasiyalar qurmalıdırlar. Sərhədləri ya ruslar qoruyurdu, ya da müharibədən öncə işğal altında olduğu üçün sərhədi qorumaq ehtiyacı yox idi. Artan hərbi xərclər sərhəd zolağında qoruyucu kommunikasiya işlərinin görülməsinə sərf olunacaq. Bu, Ermənistan üçün hərbi üstünlük demək deyil. Bu mümkün də deyil. Azərbaycanın büdcəsi, maliyyəsi, ordu arsenalı, hərbi qüvvəsi və hazırlığı Ermənistandan qat-qat üstündür. Sülh müqaviləsinin imzalanmasına doğru irəliləyişlər var, əgər delimitasiya və demarkasiya prosesi normal getsə, gələn ildən hər iki ölkədə hərbi-təhlükəsizlik xərclərinin azalacağını müşahidə edə bilərik”.
